Het is een zonnige maandagochtend in mei en ik zit aan tafel met Wilma van Galen. Wilma is coördinator bij het RIAN (Regionaal Intersectoraal Autisme Netwerk). Op ‘gepaste afstand’ vertelt ze onder meer over haar ervaringen met autisme in combinatie met hoogbegaafdheid. Ik vraag haar naar verschillen en overeenkomsten.
Als opvallend verschil benoemt Wilma het geven van een letterlijke betekenis aan taal door autisten.Belangrijkste overeenkomst is volgens Wilma de prikkelgevoeligheid, met de nuancering dat mensen die hoogbegaafd zijn een aan- en uitknop lijken te hebben die bij autisten juist lijkt te ontbreken. Andere overeenkomst is niet-lineair denken (ook wel circulair denken). Niet-lineair is het tegenovergestelde van stap voor stap en in een bepaalde volgorde naar een bepaald punt toewerken. Van A naar B in een rechte lijn, zeg maar.
Niet-lineaire aantekeningen
Tijdens ons gesprek kijkt Wilma naar de aantekeningen die ik maak. De manier waarop ik dit doe is volgens haar een mooi voorbeeld van ‘niet-lineair’. Had ik zelf nooit zo bekeken. Ik ben gewend om tijdens mij interviews aantekeningen te maken met heel veel streepjes, pijltjes en omcirkelingen.Als ik mijn aantekeningen thuis teruglees, haal ik de essentie van een gesprek er vrij gemakkelijk uit. Ze geven voor mij ook weer hoe interviews verlopen. Die zijn ook niet lineair. Dat zou neerkomen op het afwerken van een vragenlijstje. Het is juist leuk om door te vragen, verbanden te leggen en terug te komen op wat eerder in het gesprek ter sprake kwam. Van voor naar achter, van links naar rechts om uiteindelijk tot de kern te komen.
Ieder mens begint als beelddenker
Bij mensen die overwegend niet-lineair denken is er sprake van een dominante rechterhersenhelft. Deze mensen worden ook wel beelddenkers genoemd. Bij geboorte zijn we allemaal beelddenkers. Na ongeveer 4 jaar beginnen de meeste mensen een voorkeur te ontwikkelen voor de linker- of de rechterhersenhelft. Bij sommige mensen blijft de rechterhersenhelft dominant. Je ziet dit onder meer terug bij kinderen en volwassenen met dyslexie, dyscalculie, autisme, ADHD en hoogbegaafdheid (of een combi).
De theorie rond het beelddenken is in de jaren dertig van de vorige eeuw ontwikkeld door de Haagse logopediste Maria Krabbe. Zij ontdekte dat veel kinderen met leerproblemen informatie op een andere manier verwerken. Woorden die ze zien vertalen ze naar beelden om ze te verwerken en te leren. Andersom geldt hetzelfde. Kinderen die in beelden denken moeten in hun hoofd eerst een vertaalslag maken om duidelijk te maken wat ze bedoelen. Je kunt je voorstellen dat deze kinderen tegen uitdagingen aanlopen in ons ‘talige’ onderwijs.
Denkstijlen
Niet-lineair denken en beelddenken noemen we denkstijlen. Denkstijlen bepalen hoe we informatie waarnemen en verwerken en hoe we hier vervolgens op reageren. Ook als het om denkstijlen gaat is iedereen uniek. Dé beelddenker bestaat niet, net zo min als dé autist. En om het verhaal compleet te maken: ook de combinatie autisme en beelddenken betekent niet voor elke autist hetzelfde.
Deel jouw ervaringen
Denkstijlen en autisme en autisme in combinatie met hoogbegaafdheid zijn enkele thema’s die ik op dit moment verder uitwerk voor mijn boek. Heb je zelf ervaringen of tips op dit gebied die je wilt delen? Dan kom ik graag met je in contact. Bel me op 06 284 282 67 of stuur een e-mail naar